Trình tự ban hành Quyết định đại xá của Quốc hội mới nhất (Hình ảnh từ Internet)
Đại xá là sự khoan hồng của Nhà nước nhằm tha tội hoàn toàn cho một số loại tội phạm nhất định với hàng loạt người phạm tội nhân sự kiện quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước.
Bản chất của Đại xá là việc tha, miễn hình phạt hoặc giảm nhẹ hình phạt cho một số loại tội phạm hoặc một loạt người phạm tội đã hoăc chưa bị truy tố, xét xử, thi hành án
Theo khoản 11 Điều 70 Hiến pháp 2013 thì chỉ duy nhất Quốc hội có thẩm quyền đại xá.
Tại khoản 3 Điều 88 Hiến pháp 2013 thì Chủ tịch nước có thẩm quyền đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Thẩm phán các Tòa án khác, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao; quyết định đặc xá; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, công bố quyết định đại xá;
Đối với đại xá, do không có quy định cụ hướng dẫn việc đại xá nên có thể hiểu rằng Quốc hội sẽ quyết định đại xá khi xét thấy cần thiết mà không cần phải bị phụ thuộc vào những dịp lễ lớn, sự kiện quan trọng. Tuy nhiên, đại xá là một quyết định quan trọng, có thể ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự, chính trị trong nước nên việc quyết định đại xá sẽ được Quốc hội cân nhắc và xem xét vô cùng kỹ lưỡng và cũng giống như đặc xá, Quốc hội sẽ quyết định đại xá nhân dịp ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại của đất nước.
Chủ thể là người phạm tội trong bất kỳ giai đoạn nào, từ truy tố, xét xử đến thi hành án. Người được đại xá trở thành người không có tội. Đồng thời, cũng không có án tích trong lý lịch tư pháp của mình.
Tại khoản 1 Điều 53 Nghị quyết 71/2022/QH15 thì hồ sơ trình Quốc hội đại xá bao gồm:
- Tờ trình của Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội quyết định đại xá;
- Dự thảo nghị quyết;
- Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội;
- Tài liệu khác (nếu có).
Quốc hội quyết định đại xá theo trình tự sau đây:
- Chủ tịch nước trình bày tờ trình;
- Đại diện Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trình bày báo cáo thẩm tra;
- Trước khi thảo luận tại phiên họp toàn thể của Quốc hội, đại biểu Quốc hội có thể thảo luận tại Đoàn đại biểu Quốc hội, Tổ đại biểu Quốc hội;
- Trong quá trình thảo luận tại phiên họp toàn thể của Quốc hội, Chủ tịch nước giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về những vấn đề liên quan;
- Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Chủ tịch nước chỉ đạo, tổ chức việc nghiên cứu, giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo nghị quyết;
- Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội về việc giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo nghị quyết;
- Quốc hội biểu quyết thông qua dự thảo nghị quyết.
(Theo khoản 2 Điều 53 Nghị quyết 71/2022/QH15)