Suýt mất tiền vì chủ quan

Chị Hòa là em út trong một gia đình có 4 anh chị em. Trước đây khi còn sống bố mẹ chị ở vùng ven ngoại thành Hà Nội, đất đai “thẳng cách cò bay”. Khi chị lớn lên, làng bắt đầu lên phố, đất trở nên có giá. Ông bà tạm chia mấy mảnh đất cho những người con theo phương châm, trai được mười thì gái cũng một hai. Ông bà chia vậy nhưng chỉ là nói miệng, không có văn bản. Khi ông bà mất đi cũng không để lại di chúc.

Mọi chuyện vẫn như vậy nếu không có việc cô em dâu do chồng mất sớm tự ý đứng ra bán đất nhà chị. Mâu thuẫn không thể giảng hòa, mấy anh chị em kiện cô em ra tòa. Vì nắm phần nhiều đất nhà chồng nên sau khi Tòa tuyên chia bằng hiện vật, cô này còn phải thanh toán cho chị Hòa hơn một trăm triệu nữa. Cả mấy chị em chị Hòa thỏa thuận sẽ dùng số tiền này xây lại nhà thờ tổ tiên.

Án phúc thẩm có hiệu lực, nhưng chị Hòa cũng không quan tâm nhiều vì nghĩ hai nhà cận kề, khi nào có chắc cô em sẽ tự nguyện mang trả. Nhưng năm này qua năm khác, dù làm ăn khá giả trên mảnh đất được chia, nhưng cô em vẫn lờ đi món nợ cũ. Lúc này mấy anh em chị Hòa mới nhờ pháp luật can thiệp.

Ngày chị đến cơ quan THA cũng là lúc bản án nhà chị đã chuẩn bị hết thời hiệu 5 năm. Cán bộ THA giải thích nếu chị không nhanh chóng làm đơn yêu cầu thì sẽ mất quyền lợi

Giống như chị Hòa, chị Minh ở Hải phòng cũng suýt không lấy lại được tiền trong một vụ án vay nợ mà chị là nguyên đơn. Theo đó, chị được Tòa tuyên trả hơn 300 triệu chị đã cho vay. Án có hiệu lực thì chị lại được cơ quan cử đi đào tạo ở nước ngoài 4 năm. Cơm không ăn, gạo còn đó, vì tư tưởng ấy mà chị Minh cứ yên trí ở nước ngoài đến tận khi về nước. May trong một lần tình cờ nói chuyện với cô bạn, chị Minh mới biết mình phải làm đơn yêu cầu, cơ quan THA mới giải quyết việc của chị.

Cần đến cơ quan THA để được hướng dẫn

Trước đây, theo Pháp lệnh THADS, thời hiệu yêu cầu THA chỉ được quy định trong 3 năm. Tuy nhiên, xét thấy trong điều kiện hiện nay, khi hiểu biết pháp luật của một bộ phận người dân về THA còn hạn chế, và hơn hết là đảm bảo quyền lợi cho họ, Luật THADS hiện hành đã nâng thời hiệu lên 5 năm. Hết thời hạn này mà đương sự không có yêu cầu coi như mất quyền lợi (trừ có trở ngại khách quan hoặc sự kiện bất khả kháng).

Tuy nhiên, quy định là vậy nhưng không phải ai cũng biết được điều này. Nhiều người sống giữa thành phố lớn, có trình độ như chị Minh, chị Hòa nhưng vì chủ quan cũng không để ý, trong khi đó là thủ tục bắt buộc rất quan trọng. Một số người khác vì không hiểu biết nên cũng có tâm lý, Tòa án đã tuyên ắt phải thi hành mà không cần phải có một thủ tục nào khác.

Hiện nay, để đảm bảo quyền lợi cho các bên đương sự, nhiều Tòa án sau khi tuyên án đã dành thời gian để giải thích rõ cho đương sự hiểu về quyền yêu cầu THA của mình (về thời hạn, cách làm đơn, gửi tới đâu…). Tuy nhiên, không phải Tòa án nào cũng làm việc này, hoặc họ có giải thích nhưng vì lý do nào đó đương sự để ngoài tai.

Ngành Tư pháp và các ngành liên quan cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật về THA để người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình. Và hơn hết, mỗi người dân khi có quyền lợi trong bản án thì nên chủ động đến cơ quan THA để được hướng dẫn.

Duy Hưng

Cán bộ THADS đọc quyết định THA