Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phân tích, làm rõ một số nội dung như sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết và những vấn đề cần lưu ý trong chỉ đạo học tập, quán triệt, tổ chức thực hiện Nghị quyết.

Không được dân ủng hộ, Đảng không thể đứng vững

Theo ông Trọng, một trong các lý do ban hành Nghị quyết là xuất phát từ đòi hỏi Đảng ta phải nâng tầm lãnh đạo và sức chiến đấu.

Mặt khác, bản thân Đảng, bên cạnh mặt tích cực, bản chất và truyền thống tốt đẹp cũng đang có những hiện tượng tiêu cực, phức tạp. Trong Đảng cũng có sự phân hóa giàu - nghèo, có những người giàu lên rất nhanh, cuộc sống cách xa người lao động. Thực tế đã có bộ phận suy thoái nghiêm trọng về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Có người công khai bày tỏ ý kiến trái với Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, làm trái nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, thậm chí có người "sám hối", "trở cờ"; tình trạng tham nhũng, quan liêu, xa dân, tổ chức không chặt chẽ, nhiều nguyên tắc của Đảng bị vi phạm. Đây là những cảnh báo không thể xem thường.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Người dân bức xúc nhất là tình trạng tham nhũng, bè phái, cục bộ, lợi ích nhóm… ở một bộ phận đảng viên có chức, có quyền, cả trong một số cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước, đương chức, hoặc thôi chức.Ảnh: VOV

Trong bối cảnh đó, nổi lên sự chống phá điên cuồng và quyết liệt của các thế lực thù địch, phản động, các làn sóng chống đối về mặt tư tưởng chính trị. Trong nước, tình trạng quan liêu, mất dân chủ làm dân bất bình dẫn đến khiếu kiện đông người ở một số nơi diễn ra phức tạp... Một số người cơ hội chính trị, bất mãn cũng lợi dụng các diễn đàn, các mối quan hệ để truyền bá những quan điểm sai trái của mình, liên tiếp viết đơn thư, tài liệu vu cáo, đả kích chế độ ta, tác động vào nhân dân, nhất là thanh niên, sinh viên, văn nghệ sĩ, trí thức...

"Nếu Đảng ta không giữ được bản chất cách mạng của mình, không thật vững vàng về chính trị, tư tưởng; không thống nhất cao về ý chí, hành động, không trong sạch về đạo đức, lối sống, không chặt chẽ về tổ chức, không được nhân dân ủng hộ thì không thể đứng vững và đủ sức lãnh đạo. Phải coi công tác xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt có ý nghĩa sống còn với Đảng với chế độ. Đó cũng là lý do giải thích vì sao lần này BCH Trung ương phải tiếp tục bàn và ra Nghị quyết về xây dựng Đảng", Tổng bí thư giải thích.

Cũng theo ông Trọng, "mắt xích" chủ yếu nhất trong công tác xây dựng Đảng hiện nay là đột phá vào khuyết điểm "sự suy thoái cả về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên".Bởi đây chính là khía cạnh khiến quần chúng oán thán nhất, gây mất lòng tin nhất, làm xói mòn bản chất Đảng nhất.

Thách thức với sự tồn vong của chế độ

Trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết, Tổng bí thư yêu cầu các đảng viên cần nhìn thẳng vào sự thật, bình tĩnh, không phiến diện, không tô hồng hay bôi đen.

Theo ông Trọng, qua thảo luận chung, hầu hết ý kiến đề nghị là phải khẳng định mạnh mẽ thành tựu, ưu điểm, bản chất tốt đẹp, truyền thống anh hùng của Đảng. Phải khẳng định phần lớn cán bộ, đảng viên ta rất tốt; nếu không tốt thì làm gì có thành tựu như bây giờ. Tuy nhiên, Trung ương cũng thẳng thắn vạch ra những hạn chế, yếu kém, khuyết điểm.

Chẳng hạn, các khuyết điểm nói trên đã ở mức độ nghiêm trọng, kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ. Phạm vi cũng tương đối phổ biến, đang có xu hướng diễn biến phức tạp. Hậu quả là làm giảm sút lòng tin của nhân dân, làm tổn hại uy tín, thanh danh của Đảng. Những khuyết điểm đó nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ.

Nghị quyết Trung ương đã nghiêm khắc chỉ ra sự suy thoái  thể hiện ở lối sống ích kỷ, thực dụng, tham nhũng, lãng phí; bè phái, cục bộ, mất đoàn kết; phong cách quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của dân. Người dân bức xúc nhất là tình trạng tham nhũng, bè phái, cục bộ, lợi ích nhóm… ở một bộ phận đảng viên có chức, có quyền, cả trong một số cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước, đương chức, hoặc thôi chức.

Trong khi đó, đội ngũ cán bộ cấp trung ương, cấp chiến lược rất quan trọng, nhưng chưa được xây dựng một cách cơ bản. Chính việc chưa xây dựng được quy hoạch ở cấp trung ương, dẫn đến sự hẫng hụt, chắp vá, không đồng bộ và thiếu chủ động trong công tác bố trí, phân công cán bộ. 

Nguyên tắc "tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách" trên thực tế ở nhiều nơi rơi vào hình thức do không xác định rõ cơ chế trách nhiệm, mối quan hệ giữa tập thể và cá nhân; khi sai sót, khuyết điểm không ai chịu trách nhiệm. Do vậy, vừa có hiện tượng dựa dẫm vào tập thể, không rõ trách nhiệm cá nhân, vừa không khuyến khích người đứng đầu có nhiệt tình, tâm huyết, dám nghĩ, dám làm; tạo kẽ hở cho các việc làm tắc trách, trì trệ, hoặc lạm dụng quyền lực để mưu cầu lợi ích cá nhân.

Để xảy ra tình trạng trên, theo Tổng bí thư, một phần do sự giảm sút ý chí chiến đấu của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, phàn khác do nguyên tắc tập trung dân chủ bị buông lỏng, không ít nơi có tình trạng dân chủ hình thức; tập thể là "bình phong" để hợp thức hóa ý kiến của thủ trưởng, mà thực chất là gia trưởng, độc đoán. Đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn nể nang, cục bộ, chưa chú trọng phát hiện và có cơ chế thật sự để trọng dụng người có đức, có tài; không kiên quyết thay thế người vi phạm, uy tín giảm sút, năng lực yếu kém. Công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật ở nhiều nơi, nhiều cấp chưa thường xuyên, ráo riết...

Cho thôi chức, không chờ hết nhiệm kỳ

Cuối cùng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu một số giải pháp mới để triển khai Nghị quyết với mong muốn tạo được sự chuyển biến.

Đó là, nêu cao sự tự phê bình và phê bình, sự gương mẫu của cấp trên. Nội dung tự phê bình tập trung vào ba vấn đề cấp bách trong Nghị quyết gắn với việc thực hiện 19 điều đảng viên không được làm và việc giải quyết những vấn đề bức xúc, nổi cộm ở đơn vị. Những trường hợp  vi phạm nhưng tự giác kiểm điểm, tích cực sửa chữa, khắc phục, sẽ được xem xét giảm hoặc miễn xử lý kỷ luật.

Sau đợt kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương lần này sẽ duy trì nghiêm túc nền nếp, chế độ tự phê bình, phê bình hằng năm gắn với kiểm điểm theo chức trách, nhiệm vụ được giao và lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh lãnh đạo trong cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể. Định kỳ hằng năm, cấp ủy, tổ chức đảng có hình thức thích hợp thông báo kết quả kiểm điểm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân biết, đóng góp ý kiến.

"Làm tốt việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình sẽ có căn cứ để hiểu rõ thêm cán bộ, đánh giá, xem xét, sàng lọc đội ngũ cán bộ của cả hệ thống chính trị và chuẩn bị quy hoạch cấp ủy, các chức danh chủ chốt các cấp nhiệm kỳ tới. Quy định việc lấy phiếu tín nhiệm hằng năm với các chức danh lãnh đạo trong cơ quan Đảng, nhà nước, đoàn thể. Đồng thời kiến nghị với QH sớm hướng dẫn để thực hiện quy định việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do QH, HĐND bầu hoặc phê chuẩn. Những người hai năm liền tín nhiệm thấp, không hoàn thành nhiệm vụ cần được xem xét, cho thôi giữ chức vụ, không chờ hết nhiệm kỳ, hết tuổi công tác",Tổng bí thư nói.

Xúc tiến việc xây dựng quy hoạch Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các chức danh cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước nhiệm kỳ 2016 - 2020. Tích cực tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tham mưu, chuyên gia cấp chiến lược. Thực hiện bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo quản lý chủ trì cấp trên nói chung phải qua chức vụ lãnh đạo quản lý chủ trì ở cấp dưới.

Theo ông Trọng, cần xây dựng và thực hiện một số quy chế bảo đảm phát huy hơn nữa dân chủ trong Đảng, tăng cường kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên. Triển khai thực hiện việc chất vấn trong Đảng, nhất là chất vấn tại các kỳ họp BCH Trung ương.

Ban hành quy chế để hằng năm BCH Trung ương góp ý kiến, thể hiện sự tín nhiệm với tập thể và từng thành viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư; ban chấp hành đảng bộ các cấp góp ý kiến, thể hiện sự tín nhiệm đối với tập thể và từng thành viên ban thường vụ cấp ủy cấp mình.

Về công tác cán bộ, cần xây dựng tiêu chuẩn cán bộ theo chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ... Tiếp tục thực hiện thí điểm chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã, cấp huyện; gắn với xây dựng quy chế kiểm tra, giám sát, bảo đảm thực sự có hiệu quả, ngăn chặn sự lạm quyền, độc đoán.

Sơ kết, rút kinh nghiệm để có chủ trương về việc ĐH Đảng từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở trực tiếp bầu cấp ủy có số dư. Thí điểm việc giao quyền cho bí thư cấp ủy lựa chọn, giới thiệu để bầu cử ủy viên thường vụ cấp ủy; cấp trưởng có trách nhiệm lựa chọn, giới thiệu để bầu cử, bổ nhiệm cấp phó; thí điểm chế độ tiến cử, chế độ tập sự lãnh đạo quản lý; thực hiện quy trình giới thiệu nhân sự theo hướng những người được dự kiến đề bạt, bổ nhiệm phải trình bày đề án hoặc chương trình hành động trước khi cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Hội nghị sẽ tiếp tục diễn ra trong hai ngày tới. Theo chương trình, các đại biểu sẽ nghe giới thiệu nội dung Chỉ thị và dự thảo Kế hoạch của Bộ Chính trị về triển khai Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI); Hướng dẫn kế hoạch kiểm điểm, tự phê bình, phê bình của cán bộ, đảng viên; Hướng dẫn thực hiện “Quy định những điều đảng viên không được làm; Hướng dẫn kế hoạch công tác tư tưởng và kế hoạch tiếp tục triển khai Chỉ thị 03-CT/TW về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Theo TTXVN