Mục lục bài viết́
"Tham nhũng có tính ỷ lại. Những người tham nhũng trước đó mà không bị xử lý kỷ luật thì những người tiếp sau sẽ thế lặp lại. Đây là một thói xấu tồn tại rất lâu, rất sâu",một lãnh đạo của TP.HCM chia sẻ tại hội thảo về phổ biến kinh nghiệm tốt trong quản lý đất đai, do Tổng cục Quản lý đất đai và Ngân hàng Thế giới tổ chức tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc ngày 12 - 13/5.
Độc quyền + cửa quyền - minh bạch thông tin
Như đánh giá của các chuyên gia thuộc Ngân hàng Thế giới, tham nhũng liên quan đến đất đai đang là một thách thức. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở tình trạng cửa quyền và độc quyền ra quyết định của nhà quản lý trong bối cảnḥ thiếu minh bạch thông tin, thiếu trách nhiệm giải trình.
 |
| Đại diện Sở TN&MT Sơn La chia sẻ, tỉnh ông có những vụ việc tranh chấp đất đai kéo dài 20 năm. Ảnh: Lê Nhung |
Lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh Đắk Lắk phản ánh: "Tham nhũng là mảnh đất đang có nhiều người xâu xé. Tham nhũng len vào tất cả công đoạn như quy hoạch sử dụng đất, giới thiệu địa điểm đầu tư, quyết định thu hồi, giao đất, kế hoạch đền bù, hỗ trợ tái định cư và giải quyết khiếu nại tố cáo".
Thực tế, việc thực hiện cưỡng chế thu hồi và định giá đất thấp hơn giá thị trường tạo ra những khoản lợi nhuận lớn đã góp phần nảy sinh tham nhũng. Thêm vào đó, quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phức tạp, mất nhiều thời gian đã khuyến khích người dân "lót tay" để việc chạy.
Lãnh đạo Sở TN&MT Sơn La nói, ngay cả khi hồ sơ đất đai được công khai nhưng khi dân đến nộp thì không ít cán bộ vẫn tìm ra những "kẽ hở" để nhũng nhiễu.
Giám đốc Sở TN&MT Bình Định Hà Văn Đức chia sẻ, năm vừa qua, Bình Định tụt 13 bậc trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, một phần là do tiêu chí tiếp cận đất đai bị chấm điểm thấp. Đây là thách thức mà Bình Định sẽ phải xử lý nếu muốn lên hạng.
Lãnh đạo ngành TN&MT các tỉnh đều cho rằng chỉ có công khai, minh bạch thông tin mới góp phần giảm thiểu nhũng nhiễu và các khoản chi không chính thức.
Khảo sát tại 12 tỉnh, các chuyên gia của Ngân hàng thế giới cho hay, chỉ 2/12 tỉnh công bố bản đồ đầu tư trong khi đây là quy định bắt buộc. Mặt khác, cán bộ nhà nước lại có quyền lực và rất linh hoạt trong việc xác định đất cho chủ đầu tư.
Như vậy, trong rất nhiều "lỗ hổng" dẫn đến tham nhũng, thì đạo đức và lương bổng cán bộ cũng là một phần nguyên nhân. Theo nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT Đặng Hùng Võ, nay là cố vấn cấp cao của Bộ, do mức thu nhập của cán bộ quản lý đất đai còn thấp nên họ mới tìm cách nhũng nhiễu.
Nhưng một lãnh đạo của TP.HCM lại cho rằng, "do chưa bao giờ có một cán bộ nào trong hệ thống bị kỷ luật nên mới có tình trạng phát sinh thêm nhiều tật xấu".Tham nhũng nảy sinh từ bàn tay vô hình của cơ chế xin - cho, từ lợi ích của các nhóm đặc quyền đặc lợi...
Nói như ông Tôn Gia Huyên, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục địa chính, chưa thể kết luận là mức độ tham nhũng trong đất đai trầm trọng hơn các lĩnh vực độc quyền khác. Nhưng do phạm vi phổ biến, lại tác động trực tiếp đến từng người dân và các lợi ích xã hội nên đây vẫn là một câu chuyện "nóng".
Do cá nhân hay nhóm lợi ích?
Theo ý kiến của ông Nguyễn Quang Học (ĐH Nông nghiệp Hà Nội), cần nhận diện bản chất vấn đề tham nhũng trong đất đai và định lượng cụ thể hơn để tìm giải pháp. Chẳng hạn, mức độ tham nhũng hiện đã đến ngưỡng nào? Đâu là động cơ mạnh mẽ nhất, do cá nhân hay do các nhóm lợi ích?
"Vì thông tin không minh bạch, lại do chi phối bởi các lợi ích khác nhau nên định giá thị trường các dự án và các quy hoạch mới khác nhau", ông Học nói.
 |
| Một trong các khu đất được thu hồi ở Bình Định để xây khu công nghiệp nhưng sau 5 năm vẫn là đất trống. Ảnh: Lê Nhung |
Theo ông Đặng Hùng Võ, đa số người dân đều thấy giá đất bồi thường chưa thỏa đáng. Vì vậy, việc lập ra hội đồng định giá đất các cấp sẽ giúp kiểm soát quyền lực, dễ phát hiện tham nhũng. Lâu nay, bảng giá đất mà địa phương quy định luôn thấp hơn rất nhiều lần giá trên thị trường. Khảo sát về việc liệu dân có thể dùng tiền được bồi thường để mua miếng đất tương tự hay không, thì có tới 80% người dân được hỏi cho rằng còn thiếu rất nhiều. Tình trạng này dẫn đến nhiều bất ổn xã hội.
Trước mắt, trong thời gian chưa sửa Luật đất đai, vẫn nên lập các hội đồng định giá, hoạt động như một hội đồng tư vấn cho UBND tỉnh.
Nhóm chuyên gia Ngân hàng Thế giới khuyến nghị, một cơ chế công khai thông tin các khâu từ quy hoạch đến đền bù hỗ trợ sẽ làm dân yên lòng và dễ dàng chấp nhận, đồng thời giảm thiểu rủi ro tham nhũng. Mặt khác, cần hạn chế thu hồi đất bắt buộc với các "lợi ích công cộng".
Như ý kiến của một số lãnh đạo Sở TN&MT các tỉnh, những biện pháp này sẽ hạn chế tình trạng chủ đầu tư thu hồi đất và đền bù cho dân với giá "bèo" để rồi xây căn hộ cao cấp và bán tiền tỷ thu lời.
Đối với việc cấp giấy chứng nhận, có hai cải cách mang lại lợi ích lớn là thực hiện ở tất cả các xã việc đăng ký đất đai, khảo sát bản đồ hiện trạng và tăng cường vai trò cung cấp thông tin của văn phòng đăng ký đất đai.
Từ bài học thực tế, lãnh đạo các Sở TN&MT cũng nêu nhiều đề xuất, chẳng hạn cải cách tiền lương cho cán bộ địa chính, huy động mọi thành phần kinh tế tham gia đấu giá các dự án đất đai thay vì ưu ái cho các doanh nghiệp nhà nước. Và đa số đều tán thành với đề xuất của ông Đặng Hùng Võ về việc thành lập hội đồng định giá đất độc lập.
Lê Nhung
Chương trình Sáng kiến Phòng chống tham nhũng Việt Nam (VACI) 2011 với chủ đề: “Tăng cường liêm chính công và thực thi pháp luật góp phần phòng chống tham nhũng hiệu quả” sẽ hỗ trợ kinh phí trực tiếp ít nhất 20 ý tưởng khả thi nhằm phòng chống tham nhũng theo chủ đề trên để thực hiện, mỗi khoản tài trợ lên tới 290 triệu đồng. Tất cả cơ quan nhà nước, các tổ chức, đoàn thể ở cấp địa phương đều có thể gửi đề án tham gia chương trình. Vòng chung kết cuộc thi và diễn đàn Trao đổi tri thức - hai hoạt động chính của chương trình - sẽ được tổ chức ngày 18-19/8/2011 tại Hà Nội. VACI do Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Thế giới và các nhà đồng tài trợ: Chương trình Viện trợ phát triển Australia (AusAID), Bộ Phát triển quốc tế Vương quốc Anh (DFID-UK), Đại sứ quán Bỉ, Đại sứ quán Phần Lan và Đại sứ quán Thụy Điển tổ chức để hỗ trợ các ý tưởng sáng tạo nhằm giảm thiểu tham nhũng, tăng cường minh bạch, mang tới môi trường sống tốt đẹp hơn cho mọi người. |
(028) 3930 3279
Hỗ trợ trực tuyến
0906 22 99 66
