Khởi kiện đòi lại quyền sử dụng đất có phải thông qua hòa giải tại cơ sở không?

Khởi kiện đòi lại quyền sử dụng đất có phải thông qua hòa giải tại cơ sở không? (Hình từ internet)

Hiện nay, tranh chấp liên quan đến đất đai ngày càng trở lên phổ biến, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân, nhiều người lựa chọn hình thức khởi kiện ra Tòa án khi có xảy ra tranh chấp.

Tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, bao gồm: xác định ai là người có quyền sử dụng đất; tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất; tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất; chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,...

Quy định về hòa giải tranh chấp đất đai

Hòa giải cơ sở là một hình thức các bên tranh chấp thông qua buổi làm việc chung với sự góp mặt của đại diện chính quyền địa phương có thể thỏa thuận đưa ra một hướng giải quyết thống nhất, tránh mất thời gian và tiền bạc.

Theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai 2013, Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở. Việc hòa giải tại cơ sở được quy định như sau:

- Khi phát sinh tranh chấp về đất đai các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.

- Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức việc hòa giải tranh chấp đất đai tại địa phương mình; trong quá trình tổ chức thực hiện phải phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.

- Việc hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên và có xác nhận hòa giải thành hoặc hòa giải không thành của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp, lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.

- Đối với trường hợp hòa giải thành mà có thay đổi hiện trạng về ranh giới, người sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân cấp xã gửi biên bản hòa giải đến Phòng Tài nguyên và Môi trường đối với trường hợp tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau; gửi đến Sở Tài nguyên và Môi trường đối với các trường hợp khác.

Phòng Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường trình Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định công nhận việc thay đổi ranh giới thửa đất và cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Khởi kiện đòi lại quyền sử dụng đất có phải thông qua hòa giải tại cơ sở không?

Việc nhiều người lựa chọn hình thức khởi kiện ra Tòa án hơn đặt ra câu hỏi, vậy các tranh chấp về đất đai khởi kiện ra Tòa án có bắt buộc phải thông qua hình thức hòa giải cơ sở hay không?

Theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 được hướng dẫn bởi Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP về trường hợp trả lại đơn khởi kiện vì chưa đủ điều kiện khởi kiện, Tòa án nhân dân Tối cao đã có hướng dẫn, qua đó, thống nhất chỉ bắt buộc đã hòa giải cơ sở làm điều kiện khởi kiện đối với trường hợp tranh chấp xác định ai là người có quyền sử dụng đất. Những trường hợp tranh chấp đất còn lại sẽ không bắt buộc phải thông qua hòa giải cơ sở.

Như vậy, khởi kiện đòi lại quyền sử dụng đất là trường hợp duy nhất bắt buộc phải thực hiện hòa giải tại cơ sở rồi mới có thể khởi kiện ra Tòa án.

Trương Quang Vĩnh