“Quốc hội phải có thực quyền về tiền và người”

Thảo luận tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách nên các ý kiến đóng góp đều từ chính các vị dành toàn bộ thời gian làm việc để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu tại các cơ quan của Quốc hội hoặc tại đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương.  

Ngồi trên cao khó gần dân

Một trong các nội dung còn nhiều băn khoăn là tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội.

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Đỗ Văn Đương, quy định về tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội vẫn giống tiêu chuẩn của công chức. Trong khi đặc thù của đại biểu phải tận tụy và gắn với tâm tư nguyện vọng của cử tri.

Đại biểu Quốc hội phải thực sự có tư duy phản biện độc lập và vô tư để tránh bị tác động mất tính khách quan trong lập pháp,  phải tránh lợi ích nhóm, ông Đương góp ý.

Để có năng lực nhất định về giám sát và lập pháp, nhất là đại biểu chuyên trách, ông Đương cho rằng cần thiết kế lại theo hướng đại biểu chuyên trách ít nhất phải là chuyên viên cao cấp và có ít nhất 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực hoạt động chuyên trách.

Phải quy định đại biểu chuyên trách dành ít nhất là 1/3 thời gian làm công tác tiếp dân và tiếp xúc cử tri, chứ suốt ngày ngồi trên cao thế này làm sao mà đại diện cho nhân dân được, ông Đương phát biểu.

Một số quan điểm của đại biểu Đương nhận được sự đồng tình của các vị khác.

Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Hải phòng Trần Ngọc Vinh đề nghị đưa tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội phải liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm lên đầu tiên trong 4 tiêu chuẩn tại dự thảo luật.

Cũng nhất trí với ý kiến đại biểu Đương, Phó chủ nhiệm Ủy ba Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng cần bàn kỹ về nhân vật trung tâm của hoạt động Quốc hội là đại biểu Quốc hội.

Theo đại biểu Nga, nếu thiết kế chung chung như dự thảo luật thì khó chọn đại biểu đủ năng lực để hoàn thành nhiệm vụ. Phẩm chất liên quan đến cán bộ giống nhau, vấn đề là trình độ và năng lực, cần quy định rõ hơn trình độ đào tạo và thời gian hoạt động thực tiễn của đại biểu Quốc hội, bà Nga góp ý.

Liên quan đến tỷ lệ đại biểu chuyên trách, một số ý kiến cho rằng cần tăng lên đến 40%, thậm chí đến 50% mới đáp ứng được yêu cầu.

Quốc hội cần thực quyền

Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thanh Hóa, đại biểu Lê Nam nhấn mạnh, Quốc hội muốn có thực quyền thì đầu tiên phải có quyền về tiền.

Đại biểu Nam cho rằng từ phân chia tại quy định Quốc hội quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương là không ổn, có vẻ như cổ vũ cho cơ chế xin - cho.

Đề nghị sửa phân chia thành quyết định, đại biểu Nam nhìn nhận, tồn tại lớn nhất hiện nay của cơ chế tài chính là cơ chế tập quyền quá nhiều, tình trạng xin cho dẫn đến nền tài chính quốc gia không bình thường.

Bên cạnh tài chính, ông Nam cho rằng Quốc hội còn cần quyết định cả định biên bộ máy công chức nhà nước. Thực quyền là phải quyết hai cái, là tiền và người, ông Nam chốt lại.

Dẫn quy định Quốc hội quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Tp.HCM Trần Du Lịch đề nghị cần làm rõ thế nào là cơ bản và làm rõ nội hàm của chính sách tiền tệ.

Đại biểu Bùi Đức Thụ, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách góp ý, dự thảo luật quy định là Quốc hội quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách là không chuẩn. Bởi nguyên tắc là Quốc hội quyết định cái gì thì điều chỉnh cái đó, nên Quốc hội không điều chỉnh ngân sách địa phương.

Ông Thụ cũng đề nghị bổ sung quy định thẩm quyền Quốc hội phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước.

Băn khoăn lấy phiếu tín nhiệm

Liên quan đến luật hóa lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm, cũng còn không ít băn khoăn. Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Bình Phước Bùi Mạnh Hùng nêu thực tế là quy định về bỏ phiếu tín nhiệm hiện luật đã quy định nhưng không đưa vào thực tế.

Thực tế chưa có kiến nghị nào bằng văn bản của đại biểu và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chưa lần nào báo cáo Quốc hội là có ai kiến nghị bỏ phiếu tín nhiệm ai hay không, đại biểu Hùng nói.

Vì vậy, đại biểu Hùng cho rằng cần xem lại quy định  Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm khi có ý kiến bằng văn bản của ít nhất 20% tổng số đại biểu Quốc hội.

Quy định kiến nghị bằng văn bản thì rất khó, nhất là cần có đến 20% tổng số đại biểu, điều này chắc là không thể xảy ra, đại biểu Hùng nhìn nhận.

Ông Hùng đề nghị gộp hai điều 13 quy định về lấy phiếu tín nhiệm và và điều 14 về bỏ phiếu tín nhiệm làm một điều và nên đơn giản hóa việc lấy phiếu tín nhiệm.

Phát biểu ngay sau đó, đại biểu Đỗ Mạnh Hùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội nhận xét điều 13 không giải quyết được hai vấn đề mà đại biểu rất quan tâm, là mức tín nhiệm và số lần lấy phiếu.

Lấy phiếu nếu quy định như dự thảo thì khó thực hiện, luật nên quy định rõ thời hạn, thời điểm và cách thức lấy phiếu tín nhiệm Quốc hội sẽ quy định, đại biểu Hùng góp ý.

Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Tp.HCM Huỳnh Thành Lập đề nghị quy định người được lấy phiếu tín nhiệm mà có quá nửa tổng số đại biểu Quốc hội đánh giá tín nhiệm thấp thì có thể từ chức. Trường hợp không từ chức thì Ủy ban thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm.

Nguyên Hà

Theo VnEconomy