Bà Hà Thị Nga, 78 tuổi, trú tại 53 đường Nơ Trang Long, TP Buôn Ma Thuột có 3 người con, trong đó có hai người con nuôi là anh Trần Ngọc Dũng và anh Trần Trọng Sơn. Sau một thời gian chung sống cùng bà Nga, anh Dũng bỏ đi đâu không ai biết. Sau khi chồng mất, bà Nga lập di chúc thừa kế tài sản cho anh Sơn. Không đồng ý việc này, anh Dũng trở về đòi bà Nga chia tài sản thừa kế.

Tòa án cơ sở đã lập biên bản hòa giải giữa bà Nga với anh Dũng và kết luận: Bà Nga có nghĩa vụ giao cho anh Dũng 14.000.000đ là giá trị chia di sản thừa kế theo pháp luật mà anh Dũng được hưởng của ông Trần Văn. Đồng ý với phán quyết này, anh Dũng đã nhận đủ số tiền và viết giấy cam kết, không khiếu nại gì nữa. Sự việc đã rõ ràng như vậy, nhưng điều lạ kỳ là 10 năm sau, anh Dũng lại làm đơn kiện đòi anh Sơn phải chia tài sản bà Nga để lại (?!).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, bà Hà Thị Nga, 78 tuổi, trú tại 53 đường Nơ Trang Long, phường Tân Tiến, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk có ba người con, trong đó có một con gái ruột là chị Trần Thị Hoa, 42 tuổi. Hai người con nuôi của bà là anh Trần Ngọc Dũng, 33 tuổi và anh Trần Trọng Sơn, 36 tuổi. Năm 1990, chồng bà Nga là ông Trần Văn mất, không để lại di chúc gì. Năm 1993, anh Dũng dời nhà đi và không ai biết anh đi đâu. Do chị Hoa bị tâm thần phân liệt từ nhỏ nên mọi công việc trong gia đình đều do anh Sơn lo liệu.

Ngày 5/10/1999, tại TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, bà Nga lập di chúc ghi rõ: "Tôi có căn nhà và đất tại 53 Nơ Trang Long, phường Tân Tiến, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, có giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà số 41 do Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk cấp ngày 5/5/1995. Căn nhà này do tôi và chồng tôi là ông Trần Văn đồng sở hữu. Nhưng chồng tôi đã chết và không để lại di chúc nên theo quy định của pháp luật, tài sản do ông Trần Văn để lại (một nửa căn nhà trên) tôi và các con cùng được hưởng. Sau khi chồng tôi chết, tôi đã trực tiếp quản lý, sử dụng căn nhà này. Mấy năm gần đây, Dũng bỏ nhà đi đâu không rõ. Dũng không quan tâm đến gia đình và sức khỏe của tôi. Hiện Sơn đang ở cùng tôi và là chỗ dựa tinh thần cho tôi và Hoa. Tôi quyết định để lại tài sản của mình là căn nhà số 53 đường Nơ Trang Long cho hai người con là Trần Thị Hoa và Trần Trọng Sơn. Sau khi tôi qua đời, chỉ Hoa và Sơn được hưởng thừa kế di sản của tôi để lại, với quyền hưởng ngang nhau. Tuy nhiên, do Hoa bị tâm thần nên phần thừa kế của Hoa được giao cho Sơn quản lý, sử dụng".

Di chúc này được bà Nga điểm chỉ, có hai người làm chứng là anh Nguyễn Trung Hiếu và ông Vũ Văn Đức, đều ở TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. ông Bùi Đăng Thủy, Công chứng viên Phòng Công chứng Nhà nước số 1 tỉnh Đắk Lắk ký và đóng dấu xác nhận cùng ngày với nội dung: "Bản di chúc này do bà Hà Thị Nga tự nguyện lập ra. Bà Nga đã nghe đọc lại bản di chúc này trước sự chứng kiến của tôi và hai người làm chứng có tên trong lúc có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Hai người làm chứng xuất trình đầy đủ giấy tờ và đã ký tên trước sự chứng kiến của tôi trong lúc họ có đầy đủ điều kiện để làm chứng theo quy định của pháp luật". 

Bản di chúc thừa kế bà Nga lập có giá trị pháp lý từ năm 1999 và quyết định công nhận thỏa thuận dân sự có hiệu lực từ năm 2001 giữa bà Nga và anh Dũng.

Sau ngày bà Nga lập di chúc, anh Dũng có đơn kiện bà Nga gửi Tòa án đòi chia thừa kế. Ngày 10/12/2001, TAND TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk có Văn bản số 109/QĐ về việc "Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự". Quyết định ghi rõ: Bà Nga được quyền sử dụng căn nhà 53 Nơ Trang Long đã được Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk cấp quyền sở hữu cho bà Nga. Bà Nga được hưởng toàn bộ giá trị đền bù, giải tỏa do UBND tỉnh Đắk Lắk quy định và chịu trách nhiệm nuôi dưỡng chị Hoa. Bà Nga có nghĩa vụ giao cho anh Dũng 14.000.000đ là giá trị chia di sản thừa kế theo pháp luật mà anh Dũng được hưởng của ông Trần Văn".

Sau phán quyết của Tòa án, anh Dũng đã viết giấy biên nhận, trong đó có nội dung: "Tôi đã trực tiếp nhận tiền của bà Hà Thị Nga 14.000.000đ là giá trị khối tài sản thừa kế tôi được hưởng. Tôi bằng lòng và không khiếu nại gì nữa. Tôi không còn quyền lợi gì liên quan đến bà Nga".

Năm 2007, do bệnh nặng nên chị Hoa đã mất. Năm 2009, bà Nga cũng qua đời và để lại di sản gồm: 1.385.930.020đ là tiền bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng đối với căn nhà 53 Nơ Trang Long và 1 sổ tiết kiệm có số tiền 135.000.000đ. Ngoài ra còn có 1 lô đất có diện tích 44m² tại lô số A7 đường Quang Trung, TP Buôn Ma Thuột được Nhà nước ưu tiên bán cho hộ bị giải tỏa nhà (bà Nga là chủ hộ và anh Sơn là người thừa kế- PV) theo giá đất của Nhà nước. Sau khi nhận được tiền hỗ trợ giải phóng mặt bằng căn nhà 53 Nơ Trang Long, anh Sơn đã sử dụng số tiền hỗ trợ của tỉnh và bù thêm tiền của cá nhân anh để mua lô đất có diện tích 44m² tại lô số A7 đường Quang Trung, TP Buôn Ma Thuột và xây nhà trên diện tích ấy.

Không lâu sau khi bà Nga qua đời, anh Dũng làm đơn khởi kiện với nội dung: Yêu cầu Tòa án buộc anh Sơn giao lại cho anh toàn bộ di sản do bà Nga để lại. Từ đơn khởi kiện của anh Dũng, TAND TP Buôn Ma Thuột đã mở phiên tòa xét xử vụ kiện dân sự này và đi đến phán quyết tại Bản án số 61/2011/DS-ST, ngày 17/5/2011: "Anh Dũng được hưởng di sản thừa kế của bà Nga theo pháp luật số tiền 275.496.252đ, do anh Sơn đang quản lý số tiền này nên anh Sơn có trách nhiệm trả cho anh Dũng".

Các yêu cầu khởi kiện khác của anh Dũng liên quan đến việc đòi di sản thừa kế của bà Nga, Tòa án bác bỏ. Không đồng ý với phán quyết trên, cả anh Dũng và anh Sơn đều kháng án.

Được biết hiện TAND tỉnh Đắk Lắk đang thụ lý hồ sơ vụ án dân sự này để mở phiên tòa xét xử theo trình tự phúc thẩm. Và dư luận đang trông đợi một bản án khách quan, phù hợp với thực tế của sự việc. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc quyền lợi của công dân sẽ được tôn trọng, tránh xảy ra khiếu kiện, khiếu nại không đáng có