Ráo riết tăng thanh khoản cho chứng khoán

Trước hết là việc thay đổi cho hợp lý hơn và gia tăng thời lượng giao dịch buổi chiều. Hiện tại việc giao dịch buổi chiều kéo dài từ 13 giờ đến 14 giờ 15 phút đối với cả ba sàn đang trong quá trình thử nghiệm ba tháng và sẽ kết thúc vào ngày 5-6-2012. Sau thời điểm này, thời gian giao dịch buổi chiều có thể sẽ bắt đầu từ 13 giờ 30 và kết thúc lúc 15 giờ.

Việc phân bổ thời gian giao dịch như vậy tạo điều kiện thu hút những nhà đầu tư mới, những người không có thời gian đến sàn hoặc quan sát bảng điện tử vào buổi sáng. Ngoài ra, giao dịch buổi chiều giải quyết sự chênh lệch múi giờ, giúp nhà đầu tư nước ngoài có thể tham gia vào thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, đề cập đến khía cạnh này, các công ty chứng khoán lại tỏ ra e ngại vì tác dụng của nó có khả năng bị triệt tiêu bởi một quy định khác. Những công ty đang quản lý một lượng lớn tài khoản của người nước ngoài cho rằng mấu chốt là phải tháo gỡ việc xin xác nhận lý lịch tư pháp khi mở tài khoản. Thủ tục này mất rất nhiều thời gian và với nhiều nhà đầu tư ngoại là không thể thực hiện vì họ không sống cố định một nơi. Trước đây khi đặt ra quy định nói trên, cơ quan quản lý hẳn muốn có một bản lý lịch tư pháp của nhà đầu tư nước ngoài nhằm ngăn chặn hiện tượng rửa tiền. Song hoạt động rửa tiền, nếu có, cần được điều chỉnh bằng các quy định của ngành ngân hàng (đã có nghị định về vấn đề này), chứ không thể đơn thuần bằng một lý lịch tư pháp.

Giải pháp kỹ thuật thứ hai quan trọng hơn là nhà đầu tư có thể bán cổ phiếu vào ngày T+3 nếu công ty chứng khoán chuyển tiền cho Trung tâm Lưu ký trước 16 giờ ngày T+2. Nhiều công ty tuyên bố có khả năng đáp ứng thời hạn chuyển tiền đó. Thực tế là các công ty phải chuyển tiền thanh toán trước 14 giờ vì thanh toán bù trừ liên ngân hàng chỉ có hai lần/ngày, vào 9 giờ và 15 giờ. Mọi lệnh chuyển tiền từ ngân hàng nọ sang ngân hàng kia sau 15 giờ đều phải dời lại vào sáng hôm sau.

Việc rút ngắn thời gian bán chứng khoán xuống một ngày, theo ước lượng của giới đầu tư, có thể làm tăng thanh khoản thị trường thêm 20-30% so với hiện tại. Vòng quay của dòng tiền sẽ nhanh hơn và thị trường sẽ hấp dẫn được nguồn vốn ngắn hạn. Nói cách khác là hoạt động lướt sóng sẽ được tăng cường. Trong bối cảnh chứng khoán mới gượng dậy chưa lâu, và dòng tiền đầu tư trung, dài hạn vẫn còn đang do dự, thì hoạt động lướt sóng có thể coi như đòn bẩy thanh khoản, lát những viên gạch dẫn đường để thị trường phục hồi vững chắc.

Hiện tại thanh khoản những ngày giao dịch sôi động của cả hai sàn ước đạt 2.000 tỉ đồng. Những giải pháp kỹ thuật có thể đẩy thanh khoản lên 2.500-3.000 tỉ đồng/ngày - mức mà các công ty chứng khoán đánh giá họ sẽ có lời đủ bù đắp chi phí cho nghiệp vụ môi giới. Nhưng biện pháp mới cũng sẽ là thử thách với nhiều công ty. Khi giao dịch kết thúc vào 15 giờ, các nhân viên chứng khoán, nhất là bộ phận thanh toán sẽ phải kéo dài thời gian làm việc tới 19-20 giờ tối, thậm chí trễ hơn. Hiện tượng quá tải là khó tránh khỏi, nên một số công ty phải tuyển thêm nhân sự, đầu tư cho hệ thống và điều này tất nhiên làm tăng chi phí. Đó là lý do giải thích tại sao mặc dù lạc quan về diễn biến thị trường, những công ty không có hoạt động tự doanh vẫn đặt chỉ tiêu lợi nhuận khá khiêm tốn cho năm 2012. Những công ty có tập đoàn kinh tế, ngân hàng đứng sau lưng cũng chỉ lên kế hoạch 30-50 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế.

Những biện pháp mới cũng sẽ khiến sự phân hóa giữa các công ty chứng khoán trở nên rạch ròi. Tốp mười công ty lớn chiếm gần 70% thị phần môi giới đang và tiếp tục dùng nguồn lực công nghệ, tài chính để “lôi kéo” khách hàng. Chắc chắn không nhà đầu tư nào chọn công ty giao dịch là nơi chỉ có thể bán cổ phiếu T+4 trong khi những nơi khác là T+3. Những công ty có công nghệ hiện đại như giao dịch qua Internet đang được lựa chọn. SBS, Kim Eng, SSI, FPTS... cho biết quy mô đặt lệnh qua Internet được cải thiện rõ rệt gần đây và họ đang phát triển hướng giao dịch này nhằm tiến tới thay đổi nghiệp vụ môi giới, theo đó nhân viên môi giới sẽ tập trung vào tư vấn cho khách hàng, thay vì chỉ đặt lệnh như từ trước đến nay.

Nếu việc ứng dụng những giải pháp kỹ thuật mới mang lại hiệu quả mong đợi, thị trường có quyền hy vọng Bộ Tài chính sẽ cân nhắc thử nghiệm một số sản phẩm phái sinh. Trong đề án phát triển thị trường chứng khoán mới được Chính phủ thông qua cách đây hai tháng, ứng dụng sản phẩm phái sinh đã được nhắc tới. Có thể sản phẩm phái sinh cần lộ trình, nhưng để cải thiện thanh khoản lên một tầm mới, gấp 3-4 lần hiện tại và cũng là để nâng cấp thị trường Việt Nam lên ngang hàng các nước khu vực, thì việc áp dụng nó không nên chậm trễ hơn nữa.

Lưu Hảo

TBKTSG