Trước thực trạng này, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã tập trung rà soát, yêu cầu các công ty chứng khoán báo cáo 2 tuần/lần về số dư tiền gửi của khách hàng, đồng thời cũng thực hiện kiểm tra, thanh tra hoạt động của các công ty chứng khoán.

Những trường hợp vi phạm đều đã bị xử lý nghiêm, trường hợp mất thanh khoản đã bị đình chỉ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch. Đây được xem là một trong những động thái tích cực của cơ quan quản lý nhằm tăng tính minh bạch cho thị trường, từng bước tái cấu trúc để khôi phục thị trường trong thời gian tới.

Thị trường chứng khoán là thị trường được vận hành dựa trên cơ sở niềm tin khi người mua và người bán không thật sự tiến hành giao dịch trực tiếp với nhau mà thông qua các tổ chức trung gian, chẳng hạn như các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ môi giới chứng khoán.

Để làm được điều đó, ngoài việc tuân thủ nguyên tắc trung gian của các công ty chứng khoán, cơ quan quản lý cũng cần phải ban hành các quy định pháp lý nhằm đảm bảo khách hàng của các công ty chứng khoán được đối xử công bằng, và tài sản của các khách hàng được bảo vệ hợp lý.

Ông Phạm Hồng Sơn, Vụ trưởng Vụ Quản lý Kinh doanh chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết trên cơ sở thực tiễn của thị trường, thông lệ quốc tế, khuyến nghị của Tổ chức quốc tế các ủy ban chứng khoán (IOSCO) về tách bạch tài khoản, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã dự thảo bổ sung quy định về quản lý tiền gửi giao dịch của nhà đầu tư tại dự thảo thông tư thay thế Quyết định 27 về Quy chế tổ chức và hoạt động công ty chứng khoán. Theo đó, công ty chứng khoán không được sử dụng tiền của khách hàng dưới mọi hình thức, không được nhận ủy quyền của khách hàng thực hiện chuyển tiền giữa các tiểu khoản của khách hàng.

Các giao dịch liên quan đến tiền của khách hàng chỉ được phép thực hiện nếu phù hợp với quy định của pháp luật và theo lệnh, chỉ thị hợp pháp của khách hàng. Cùng với đó, công ty chứng khoán phải xây dựng hệ thống để đáp ứng cả hai phương thức quản lý tiền (gồm công ty chứng khoán mở tài khoản chuyên dụng tại ngân hàng thương mại để quản lý tiền của khách hàng; khách hàng mở tài khoản trực tiếp tại ngân hàng thương mại do công ty chứng khoán lựa chọn) để khách hàng lựa chọn.

Đối với phương thức thứ nhất, tiền trên tài khoản chuyên dụng không thuộc sở hữu của công ty chứng khoán mà thuộc sở hữu của khách hàng. Tiền của từng khách hàng trong từng tiểu khoản thuộc sở hữu của khách hàng. Tài khoản chuyên dụng phải mở riêng biệt và tách bạch với các tài khoản khác của công ty chứng khoán; đồng thời, công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại mở tài khoản chuyên dụng có nghĩa vụ quản lý tài khoản này chỉ phục vụ cho giao dịch của khách hàng.

Công ty chứng khoán có trách nhiệm thiết lập hệ thống kế toán để quản lý tiền gửi của từng nhà đầu tư. Công ty chứng khoán có nghĩa vụ xác định rõ số dư (nếu có) tại mọi thời điểm của từng khách hàng và cung cấp sao kê chi tiết số dư tiền (nếu có) của từng khách hàng bất cứ lúc nào theo yêu cầu của khách hàng hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Bên cạnh đó, công ty chứng khoán có trách nhiệm đảm bảo thực hiện mọi yêu cầu rút, chuyển tiền của khách hàng trong phạm vi số dư tiền của họ.

Đối với phương thức thứ hai, công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại phải có thỏa thuận về cách thức xác nhận, phong tỏa số dư tiền và chuyền tiền thanh toán giao dịch chứng khoán của khách hàng. Công ty chứng khoán phải mở tài khoản trung chuyển chuyên dùng tại ngân hàng thương mại do công ty chứng khoán lựa chọn để phục vụ cho giao dịch của khách hàng.

Công ty chứng khoán phải công bố trên trang thông tin điện tử và tại các mạng lưới hoạt động danh sách ngân hàng thương mại được lựa chọn cho hai phương thức quản lý tiền giao dịch chứng khoán của khách hàng.

Chậm nhất trong vòng ba ngày làm việc kể từ ngày ký hợp đồng cung cấp dịch vụ thanh toán với ngân hàng, công ty chứng khoán phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước danh sách các ngân hàng thương mại được lựa chọn theo từng phương thức quản lý tiền của khách hàng. Báo cáo phải kèm theo bản sao hợp lệ hợp đồng giữa công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại.

Thêm một quy định mới sẽ được áp dụng là, trước 16 giờ thứ Sáu hàng tuần, công ty chứng khoán phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước số lượng khách hàng, số dư tiền của khách hàng tại tài khoản chuyên dụng. Đây là một biện pháp có vai trò rất lớn trong việc giám sát tính thanh khoản của công ty chứng khoán khi khách hàng có nhu cầu rút tiền.

Tuy nhiên ông Phạm Hồng Sơn cũng nhận xét, như khuyến cáo của tổ chức IOSCO đã đề cập, dù có áp dụng phương thức nào đi nữa, một điều cơ quan quản lý cần lưu ý đối với nhà đầu tư trên thị trường là không thể ngăn chặn tuyệt đối việc các công ty chứng khoán lạm dụng tiền gửi giao dịch của nhà đầu tư mà chỉ có thể giảm thiểu tối đa rủi ro này. Nhà đầu tư phải luôn tự có trách nhiệm giám sát và bảo vệ tài sản của mình./.

Lan Nhi

Vietnam +