- Trong hai ngày tham gia phiên xử sơ thẩm Lê Văn Luyện, là luật sư bảo vệ quyền lợi cho gia đình nạn nhân, ông đánh giá thế nào về phiên tòa?

- Tôi nghĩ rằng TAND tỉnh Bắc Giang đã chuẩn bị tương đối kỹ lưỡng, nhưng không lường trước được một số tình huống. Đây là phiên xét xử công khai, giáo dục cho thanh thiếu niên khắp cả nước, đặc biệt là ở tỉnh Bắc Giang, nhưng để đảm bảo an ninh chỉ những người có giấy mời mới được vào. Phía gia đình bị hại chỉ có một số người được triệu tập dẫn đến có mâu thuẫn và họ đã bỏ về. Việc họ vắng mặt, đến muộn nhưng tòa vẫn xét xử nên ngay lập tức phía gia đình bị hại đã phản ứng, có ý kiến.

Hơn nữa, trong quá trình xét xử, HĐXX đã đặt những câu hỏi với sự chuẩn bị rất sơ sài, gần như bị cáo trả lời đến đâu, HĐXX mới bám theo đó để hỏi tiếp. Chủ tọa cũng không xoáy sâu, mở rộng các vấn đề khác để hiểu rõ sự mâu thuẫn trong các lời khai. Bản thân Luyện là người đầu tiên được xét xử, vậy đương nhiên những người khác sẽ bám theo đó và trả lời gần như hoàn toàn trùng khớp. HĐXX đã không tính đến phương án cách ly để đảm bảo khách quan.

Luật sư Trần Chí Thanh. Ảnh:Anh Thư

- Ông đánh giá thế nào về quá trình thẩm vấn các bị cáo?

- Mặc dù trong quá trình điều tra Luyện đã có rất nhiều các bản cung nói về hành vi của mình, nhưng đây là một phiên xét xử công khai tranh tụng tại tòa thì HĐXX phải buộc Luyện khai rõ ràng từng hành vi, qua đó để biết được hành vi phạm tội của Luyện đến đâu. Thông qua cách trả lời công khai sẽ thấy được những điểm mâu thuẫn so với các bút lục có trong hồ sơ.

Phía bên VKS chỉ xoay quanh và hỏi một câu rất ngắn gọn là ngoài bị cáo Luyện ra còn ai tham gia với bị cáo hay không?. Thực ra với câu hỏi đó, chắc chắn Luyện cũng như nhiều người khác sẽ trả lời là chỉ có mình bị cáo thực hiện.

Trong quá trình xét hỏi, HĐXX và VKS đã không làm rõ được các vấn đề như việc Luyện khai anh Ngọc cầm dao đâm nhầm vào chị Chín. Tại phiên tòa chính Luyện khẳng định tất cả vết dao trên người chị Chín hoàn toàn không phải do anh ta. Vậy nảy sinh một vấn đề ai là người đâm chị Chín, anh Ngọc đâm vợ một loạt hay còn ai khác. Đây cũng là một dấu hỏi.

Dường như cáo trạng và cơ quan điều tra đã không chấp nhận lời khai của bị hại mà gần như chỉ chấp nhận lời khai của bị cáo, dù đó chỉ là một phía. Dù cơ quan tố tụng nói rằng lời khai đó là phù hợp với các yếu tố khách quan khác nên được coi trung thực. Luật sư đã đưa ra rất nhiều những điểm mâu thuẫn, những điểm bất cập trong lời khai nhưng tại tòa quý Viện đều chốt lại là đã làm hết khả năng, áp dụng tất cả biện pháp và kết luận rằng Luyện chỉ gây án một mình. Phía luật sư và gia đình cảm thấy bản án không thuyết phục, không thỏa đáng.

- Gia đình bị hại nghi ngờ về khả năng có đồng phạm trong vụ án, đánh giá của ông về ý kiến này thế nào?

- Trong hồ sơ không một tài liệu bút lục nào cho thấy có lần thứ hai Luyện quay xuống nhà khởi động lại hệ thống an ninh nhà anh Ngọc. Nhưng tại phiên tòa chính bị cáo Luyện đã khai biết đó là hệ thống báo động, có camera ghi hình nên đã xuống tắt đi. Nhưng sau đó chính anh ta lại khai đã bật lên khiến chuông kêu và gia đình nạn nhân tỉnh giấc, phát hiện có cướp. Điều này là mâu thuẫn, không thể một người vừa tắt xong lại bật mà phải có một người nữa.

Hơn nữa, chúng tôi nghi ngờ có đồng phạm thứ hai vì bản thân trong 2 lời khai cháu Bích khẳng định nhìn thấy có 2 người, là không phải ngẫu nhiên và bỗng dưng cháu Bích có lời khai như vậy. Phiên tòa tới đây, cháu Bích sẽ ra đối diện với sự thật và hy vọng rằng biết đâu sự thật đó sẽ làm thay đổi bản chất sự việc.

Sát thủ Lê Văn Luyện tại tòa. Ảnh: Hà Anh

- Cá nhân ông nghĩ gì về hành vi tội ác của một sát thủ chưa đến 18 tuổi như Lê Văn Luyện?

- Trong vụ án, Luyện gây ra cái chết thương tâm cho 3 nạn nhân và cháu Bích may mắn thoát chết là ngoài ý muốn của anh ta. Hành vi của Luyện đã phạm vào tội giết người dã man, có tính chất côn đồ... Trước tòa, Luyện tỏ ra không ăn năn hối lỗi. Thậm chí khi luật sư gợi ý là Luyện có đủ can đảm để quay lại phía gia đình nạn nhân nói một lời xin lỗi, anh ta cũng không làm điều đó. Qua đó cho thấy bản chất của Luyện thật "máu lạnh", khó tìm thấy sự hối hận ở con người này.

- Lê Văn Luyện được tòa áp dụng Điều 74, Bộ Luật Hình sự Việt Nam để tuyên phạt mức hình phạt tù có thời hạn đối với người chưa thành niên. Dưới góc độ của người làm luật, ý kiến của ông về vấn đề này?

- Hiện tại, các nhà làm luật đã nghiên cứu kỹ ở lứa tuổi nào, tâm sinh lý thế nào và cũng từng trăn trở nên chăng thay đổi thế nào với khung hình phạt ở lứa tuổi dưới 18. Tuy nhiên, ở lứa tuổi dưới 18 đã không đạt về các thông số, chỉ số về mặt phát triển. Luật sư và rất nhiều người không mong muốn đối với trẻ vị thành niên thì áp dụng hình phạt chung thân hoặc tử hình. Nhưng chúng tôi rất mong muốn, khi đưa ra khung hình phạt, nên chăng có mở ngoặc những trường hợp đặc biệt. Ví dụ như giết trẻ em, giết nhiều người... thì buộc phải tử hình. Bởi đối với những tội ác như vậy thật quá dã man. Tuy nhiên, từ xưa tới giờ, chưa từng có một vụ án nào bị cáo dưới 18 tuổi bị mức án quá 18 năm tù.

- Ông nghĩ gì về khả năng phạm tội dưới 18 tuổi sẽ gia tăng khi luật khoan hồng cho độ tuổi này?

- Sau ngày xử đầu tiên, có nhiều người nói lại cho chúng tôi biết rằng ở phía ngoài phòng xử án có một nhóm thanh niên mặc đồng phục học sinh đã hoan hô, luôn miệng gọi tên Luyện khi Luyện được dẫn giải về trại. Đó là một điều rất đáng buồn. Các thầy cô giáo hay bậc cha mẹ sẽ nghĩ gì khi nhìn thấy những hình ảnh này. Rõ ràng, lối sống của một bộ phận thanh thiếu niên Việt Nam đã quá hư hỏng. Nếu với việc tuyên án một tội ác dã man như Luyện chỉ là 18 năm tù, tôi nghĩ sẽ còn rất nhiều những tội ác dã man như vậy.

Anh Thư