“Nếu xét trong bối cảnh nền kinh tế mà Chính phủ đang thực hiện các chính sách để tái cấu trúc thì tăng trưởng tín dụng âm là chuyện bình thường trong một giai đoạn nhất định”.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh

Đó là quan điểm của ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Giám đốc Ban Vốn của BIDV trong cuộc trao đổi với ĐTCK.

Thưa ông, có ý kiến cho rằng, tăng trưởng tín dụng âm trong những tháng đầu năm là bất thường. Quan điểm của ông thế nào?

Nhìn chung, trong bất kỳ nền kinh tế nào, phải có đầu tư thì mới có tăng trưởng. Vì thế, tín dụng tăng trưởng âm ở Việt Nam trong những tháng gần đây bị xem là một dấu hiệu bất thường, nhất là khi so sánh với mức tăng trưởng lên đến 30 – 50% trong những năm trước. Tuy nhiên, nếu xét trong bối cảnh nền kinh tế mà Chính phủ đang thực hiện các chính sách để tái cấu trúc thì lại có thể xem đó là chuyện bình thường trong một giai đoạn nhất định.

Thực ra, như chúng ta đã biết, Chính phủ đang hướng tới chuyển đổi chiến lược từ phát triển theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, từ số lượng sang chất lượng và quá trình chuyển đổi không thể xảy ra trong một đêm mà cần một khoảng thời gian nhất định. Với bất kỳ nền kinh tế nào, quá trình chuyển từ định hướng đúng, xây dựng chính sách đúng và thực thi chính sách thành kết quả đều cần có độ trễ. Đặc biệt, quá trình đó phải có giai đoạn giao thời, là giai đoạn để điều chỉnh. Giai đoạn này có thể nhanh hoặc chậm phụ thuộc vào chất lượng chính sách, chất lượng thực thi chính sách của Nhà nước và nhất là năng lực của các thành phần DN trong việc tự đổi mới để thích nghi với yêu cầu phát triển thực chất, theo chiều sâu.

Tuy nhiên, DN đang “kêu” rất nhiều?

Không nên nói DN chung chung như vậy mà cần nói cụ thể là những đối tượng DN nào? Vì kể cả trong điều kiện kinh doanh bình thường thì vẫn luôn có các DN “kêu” vấn đề này khác, huống chi là khi Chính phủ đang chuyển hướng chính sách mạnh mẽ, cộng với tình hình chung của nền kinh tế thế giới và trong nước đang rơi vào giai đoạn khó khăn như hiện nay.

Trong môi trường chính sách chú trọng phát triển về chiều rộng và tốc độ cao như trước đây, khi mà các DN kinh doanh ngắn hạn, đánh quả, dịch vụ trung gian mua bán dự án, khai thác chế biến thô tài nguyên… phát triển mạnh và có nhiều lợi thế, làm ăn phát đạt, thì những DN có ý tưởng đầu tư phát triển sản xuất dài hạn, kinh doanh bài bản lại “kêu” gặp nhiều khó khăn. Cũng vì vậy mà nền kinh tế phát triển không ổn định, thiếu tính bền vững với tình trạng lạm phát tăng cao liên tục tái diễn, môi trường thiên nhiên bị huỷ hoại, tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt… năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và hệ thống DN chậm cải thiện. Với xuất phát điểm như vậy, việc điều chỉnh chiến lược phát triển là bắt buộc để tạo ra sự tăng trưởng bền vững. Và với mục tiêu như vậy, việc thực thi chính sách kiểm soát, hướng dòng tín dụng vào sản xuất, hạn chế vào phi sản xuất tất nhiên sẽ làm cho các DN kinh doanh phi sản xuất, ngắn hạn, đánh quả, không có nền tảng… ngày càng trở nên khó khăn, trong khi các DN đầu tư kinh doanh dài hạn, bài bản để tạo ra các giá trị gia tăng thực sự sẽ ngày càng có điều kiện thuận lợi hơn để phát triển. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, đây là một quá trình và nó mới đang ở giai đoạn giao thời và vì vậy, rõ ràng việc tăng trưởng tín dụng âm là quá trình điều chỉnh sàng lọc.

Có lẽ nào, chính hệ thống ngân hàng cũng đang chịu hệ lụy từ những khó khăn của DN?

Đúng vậy, Thứ nhất, thị trường liên ngân hàng bây giờ đã đưa lãi suất xuống còn hơn 1%/năm. Có thể thấy, tình trạng vốn, thanh khoản của các ngân hàng rất tốt, nhưng điều này lại khiến lợi nhuận các ngân hàng bị bào mòn khi mà lãi suất huy động rất cao. Không có ngân hàng nào không muốn cho vay, vấn đề ở đây chỉ là cân bằng giữa rủi ro và lợi nhuận. Thứ hai, bản thân chính sách của ngân hàng hiện cũng hướng tới việc tái cấu trúc, tức là chỉ tập trung tín dụng cho các DN có năng lực cạnh tranh, có sản xuất và có thị trường. Thậm chí, NHNN còn đưa ra trần lãi suất cho vay đối với 4 lĩnh vực ưu tiên. Trong khi đó, lãi suất thực ra cũng là giá của rủi ro mà giờ có giá trần, thì đương nhiên, giá trần như vậy chỉ chấp nhận với một số loại rủi ro nhất định.

Một vấn đề nữa, nếu xét theo chuẩn của các ngân hàng bình thường và với khống chế trần lãi suất như hiện nay, không bao giờ ngân hàng cho vay những DN mới thành lập hoặc những DN đang có nhiều khó khăn. Nhưng, nếu chỉ chọn những DN đã khẳng định tên tuổi thì cũng khó, bởi tất cả các NHTM đều tập trung vào loại DN này. Như vậy, sẽ khó tạo ra những nhân tố mới giúp cho nền kinh tế phát triển năng động, bền vững. Nhưng những nhân tố mới đòi hỏi mức độ chấp nhận rủi ro cao hơn rất nhiều, mà rủi ro cao hơn thì lợi nhuận kỳ vọng phải lớn tương xứng.

Vậy, hướng đi nào sẽ hỗ trợ DN một cách thực sự và có hiệu quả đối với nền kinh tế?

Ngoài sự nỗ lực, năng động, sáng tạo của các DN thì chắc chắn, ở thời điểm này, rất cần có sự định hướng và chia sẻ từ Chính phủ. Ví dụ, đối với những DN hoạt động trong các lĩnh vực ngành nghề đặc biệt, cần khuyến khích đầu tư, phát triển để tạo ra sự dịch chuyển nhanh chóng về cấu trúc nền kinh tế theo mục tiêu đề ra, Chính phủ thành lập các quỹ bảo lãnh tín dụng hoặc thông qua Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội để tạo điều kiện cho các DN này vay vốn đầu tư. Ngoài ra, Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích họ về thuế, về phí, về chính sách tín dụng. Nhưng, phải hiểu rằng, đầu tư vào đây là có rủi ro.

Nếu bây giờ chỉ đặt ra một bài toán chung chung cho ngân hàng tự xử trên cơ sở quan hệ thương mại thì lại quay về đúng quy luật bình thường của thị trường. Với những DN mới và DN vừa và nhỏ đầu tư trong lĩnh vực đặc biệt thì có thể khống chế trần, nhưng theo nghĩa là phần vượt trần sẽ được Chính phủ bù.

Theo Hồng Dung
ĐTCK

2,385